Nog meer hongerdoeken.
KRUISWEG VAN HET VOLK
Chili (1982)
Deze hongerdoek is ten tijde van het Pinochet-regime gemaakt door zes werkloze vrouwen uit de Chileense hoofdstad Santiago en is uitgegeven door Brot für die Welt. De doek bestaat uit zogenaamde 'arpilleras', schilderijtjes van patchwork, die het leven in onderdrukking laten zien. De benodigde lapjes verkregen de vrouwen uit tweedehands kleren uit het rijke Noorden. Arpilleras werden vaak door vrouwen van politieke gevangenen gemaakt. Ontwikkelingsorganisaties verkochten ze waardoor die vrouwen een klein inkomen verwierven. 'Opstand met naald en draad' noemde een uitgever een boekje met afbeeldingen van arpilleras.
Hongerdoek 'kruisweg van een volk' is opgebouwd uit een tiental van die arpilleras die samen een verhaal vormen. Chileense vluchtelingen in Nederland zagen er het volgende in.
1. Ondanks de (groene) soldaat gaat het volk de weg die bisschop Romero heeft gewezen: vrede, liefde, vrijheid, hoop en gerechtigheid.
2. Het laatste avondmaal herhaalt zich elke dag in de gaarkeukens waar (de kinderen van) de armen eten. Het brood van de liefde wordt er gedeeld. Maar ook dit vreedzame gebeuren wordt door schutters in burger verstoord.
3. Zoals Jezus, werd ook het Chileense volk gedwongen zijn kruis te dragen. Het is het kruis van de werkeloosheid volgens het opschrift. Vermiste doden liggen onder de naamloze (NN) kruisen.
4. Vaders, zonen en broers zitten onschuldig in de gevangenis.
5. In de nacht werden ze gearresteerd door militairen in burger, terwijl hun vrouwen en kinderen machteloos toezien. De twee zwarte hanen, op de auto's, zijn in het volksgeloof symbolen van rampspoed.
6. Fabrieken zijn gesloten, mensen zitten zonder werk (zonder armen).
7. Hun wordt een rad voor ogen gedraaid door loterijen en voetbal.
8. Anderen zoeken hun toevlucht in geloof.
9. Veel rijken zitten voor de tv en zijn blind voor wat de armen te lijden hebben.
10. Waarvoor en voor wie zal de kerkleiding in de kathedraal van Santiago kiezen? Centrum: Jezus kiest voor de mensen. Hij gaf zijn leven voor alle mensen. Zij komen massaal naar hem toe.
Meer informatie:
- 'Kies het leven'; korte brochure met beschrijving. Uitg.: Katechetische Centra Oost-Brabant.
- Meditatiedoek 'de kruisweg van het volk'. Uitg.: Vastenaktie Nederland.
- 'Kies het Leven' . Vier delen, voor onder-, midden- en bovenbouw, en een handreiking. Gemaakt voor de Veertigdagentijd in 1986, een C-jaar. Helmond/Asten.
- Katecheseproject 'Vogelvrij'. Onder-, midden- en bovenbouw. Liturgie voor het C-jaar. Katechetisch Centrum Tilburg; Ook: Noord-Oost Brabant (Oss,Uden Boxmeer en Cuyk) 1986.
- 'Een volk in verzet' werken en bezinnen rond de Chili-meditatiedoek. Een uitgave van de Vlaamse vastenactie Broederlijk Delen. 1983.
VEROVERING EN VERZET
Bolivia (1992/2)
In 1992, herdenkingsjaar van 500 jaar 'ontdekking' door Columbus van Latijs Amerika werden twee hongerdoeken gemaakt. De hongerdoek 'op weg naar een nieuwe wereld', hiervoor, is uitgegeven door Misereor, de katholieke Duitse Vastenactie. Het Hongerdoek 'verovering en verzet' is een productie van Brot für die Welt, de evangelische vastenactie. Het Andes-atelier voor Beeldende Kunst en Literatuur in La Paz, Bolivia, heeft deze hongerdoek ontworpen. Jacqueline Ticona, een Aymara-indiaanse en lid dat atelier, heeft het uitgevoerd.
Centraal op de doek staat Christus als Aymara. Vijfhonderd jaar lang is de geïmporteerde blanke Christus, die binnenkwam als een machts-god, goud-god, oorlogs-god, alles bepalend geweest. Maar de Indiaanse culturen zijn ondanks alle onderdrukking niet verdwenen en treden weer meer en meer naar voren en in het daglicht. Daarom staat de Aymara-Christus afgebeeld tegen de achtergrond van vierkanten in de kleuren van de regenboog, de vlag van de indiaanse volken van Latijns Amerika.
Op Christus' poncho staat het lijden van het continent in negen beelden geschilderd: de indiaan als lastdrager, ook van schuldenlasten, gekluisterde mijnwerkers, de schreeuw van de slachtoffers van folteringen en schendingen van mensenrechten, de volkenmoord die met Columbus begon, de weggesleepte rijkdommen, verbeeld in de zilvermijn-berg van Potosí, de Indianenleider Tupaj Katari die werd gevierendeeld en op de onderste lijn, vervuiling, ontbossing en erosie van de aarde.
Maar de Aymara-Christus strekt zijn armen uit naar iedereen en nodigt ieder uit hem te volgen en deel te nemen aan het feest van het leven dat als een krans de schildering omlijst. De mens is een deel van de schepping. Het leven heeft hert laatste woord en niet de dood, als mensen elkaar willen helpen, wanneer hemel en aarde elkaar kunnen ontmoeten, wanneer de verrijzenis van Jezus samengaat met het opstaan van mensen.
Meer informatie:
- Hongerdoek uit Bolivia, 500 jaar verovering en verzet. Brochure met een korte beschrijving. Uitgave: Hongerdoeken, Den Bosch.
- 'Tocht voor het leven' met een beschrijving van de hongerdoek, een katecheseproject voor onder-, midden en bovenbouw en materiaal voor katechese aan volwassenen. Uitgave: Hongerdoeken, Den Bosch.
- Verovering en Verzet, katecheseproject voor de veertigdagentijd rond het hongerdoek van Bolivia. Uitgave: pastoraal centrum West Gelderland, 1994.
HET VROUWELIJK GEZICHT VAN GOD
De Indiase artieste Lucy D'Souza maakte meer schilderingen rond het thema van de vrouw (hongerdoek 1990). Een bekend werk is 'het vrouwelijk gezicht van God'. Ook in dit werk gaat ze op zoek naar de ontmoeting van het christendom met het traditionele Indiase denken en geloven.
Van 'het vrouwelijk gezicht van God' is geen doek uitgebracht. Het Duitse Missio maakte er wel een educatieve diaserie van.
HET GEHEIM VAN DOOD EN LEVEN
Een variant op de Kameroenese hongerdoek 'de levenskring' is te vinden in de kapel van Missio München, de zuid-Duitse tak van de Pauselijke Missiewerken. De schildering is vervaardigd door Claude Boucher en Tombala Mponyani van het Ku-Ngoni Artcraft Centre in Malawi en heeft als titel 'het geheim van dood en leven '.
Een groot aantal bijbelverhalen uit de zondagen van het kerkelijk jaar worden er afgebeeld, van adventstijd en Kerstmis (linksboven en rood), via de veertigdagentijd (blauw), de Paas- en Pinkstertijd (groen) naar de gele tijd door het jaar.
Missio München liet het vervaardigen bij gelegenheid van het 150-jarig bestaan. Ook andere Afrikaanse kunstenaars wekten mee aan de huiskapel.