Missie houdt dialoog in. Dialoog is geen vriendschappelijk gesprek. Het is wederzijdse verzoening, samenwerking, verrijking en profetie. Gods verborgen aanwezigheid is in elke daloog. Zo zei kort geleden een Indiase deskundige die op bezoek was in Nederland. Dat was vroeger anders. Buiten de kerk was er geen heil, dacht men. Het 2e Vaticaans Concilie bracht daar verandering in. Het leerde dat God er al was, lang voordat de eerste missionarissen arriveerden. Vanaf het begin van de Schepping. Er zijn meer wegen naar God, zo leerde het Concilie.
Broer en zus
Missie is meewerken aan Gods heilsplan met en in de wereld, schreven de Nederlandse bisschoppen in 1974 in hun missiebrief. Missie is op zoek gaan naar sporen van God, de schepper van alles, de vader/moeder van alle mensen. Missie is zoeken - ook met anderen - naar wat Hij voorheeft met zijn mensen. De andere godsdiensten worden uitgenodigd in Christus hun voltooiing te vinden.
Dialoog en missie zijn als broer en zus. In missie belijden wij onze godservaring en in dialoog luisteren we naar die van een ander. Christenen verwelkomen wie zich geroepen voelen leerlingen van Jezus te worden, maar ze dringen die niet op. Hun weg is niet de enige weg naar verlossing. Alle godsdiensten moeten zich voorbereiden op samenleven en samenwerken door de achterdocht te overwinnen en wederzijds begrip te tonen. Zo gaan ze ontdekken dat ze geroepen zijn tot broederlijkheid en samenwerking in hun inzet voor vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid. Want godsdienst zijn er niet voor zichzelf. Ze zijn er om van mensen betere mensen te maken.
Dialoog en missie zijn als broer en zus. In missie belijden wij onze godservaring en in dialoog luisteren we naar die van een ander. Christenen verwelkomen wie zich geroepen voelen leerlingen van Jezus te worden, maar ze dringen die niet op. Hun weg is niet de enige weg naar verlossing. Alle godsdiensten moeten zich voorbereiden op samenleven en samenwerken door de achterdocht te overwinnen en wederzijds begrip te tonen. Zo gaan ze ontdekken dat ze geroepen zijn tot broederlijkheid en samenwerking in hun inzet voor vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid. Want godsdienst zijn er niet voor zichzelf. Ze zijn er om van mensen betere mensen te maken.
Verschillende niveaus van dialoog
Bij dialoog zijn verschillende niveaus mogelijk. Het eerste niveau zou je de dialoog van het leven kunnen noemen. Waar je samenwoont met mensen van een andere cultuur, een ander geloof, wil je kennis maken met de ander, willen praten. Dat gebeurt meestal daar waar we mensen ontmoeten, als buren rond een kopje thee, als ouders bij het uitgaan van de school of ook op de werkvloer. Dit eerste niveau van dialoog kan alleen maar plaatsvinden indien we echt respect hebben voor elkaar. Je moet je echt open willen stellen voor de ander, in zijn of haar leven willen binnentreden.
Het tweede niveau van dialoog is wat je de sociale dialoog zou kunnen noemen. De ontmoeting is dan minder vrijblijvend. Het gesprek, de dialoog dient om tot een of andere vorm van samenwerking te komen. Niet meer aan de schoolpoort, maar in de school als onderdeel van een leerproces van kinderen, of als arbeiders die samen voor hun rechten knokken bij hun werkgever. Bij de sociale dialoog ruiken we aan de inspiratie en motivatie van de ander, maar we vragen nog niet door naar de diepste kern daarvan.
Dat gebeurt wel bij religieuze dialoog. Hier treedt de dialoog expliciet naar buiten. Dan kan bijvoorbeeld gebeuren als we elkaar feliciteren met onze (religieuze) feestdagen, en vooral als we dan met elkaar gaan bidden of elkaar zegenen. Dat is praten met elkaar vanuit het hart of wat geloof voor ons beiden betekent, over wat God voor ons betekent. Het vierde niveau van dialoog is het theologische. Zo zijn er in de wereld verschillende centra waar bijvoorbeeld christenen en moslims bij elkaar komen om elkaars geschriften en tradities te bestuderen en van elkaar te leren. In het licht van de moderne seculiere samenleving bijvoorbeeld!
Het tweede niveau van dialoog is wat je de sociale dialoog zou kunnen noemen. De ontmoeting is dan minder vrijblijvend. Het gesprek, de dialoog dient om tot een of andere vorm van samenwerking te komen. Niet meer aan de schoolpoort, maar in de school als onderdeel van een leerproces van kinderen, of als arbeiders die samen voor hun rechten knokken bij hun werkgever. Bij de sociale dialoog ruiken we aan de inspiratie en motivatie van de ander, maar we vragen nog niet door naar de diepste kern daarvan.
Dat gebeurt wel bij religieuze dialoog. Hier treedt de dialoog expliciet naar buiten. Dan kan bijvoorbeeld gebeuren als we elkaar feliciteren met onze (religieuze) feestdagen, en vooral als we dan met elkaar gaan bidden of elkaar zegenen. Dat is praten met elkaar vanuit het hart of wat geloof voor ons beiden betekent, over wat God voor ons betekent. Het vierde niveau van dialoog is het theologische. Zo zijn er in de wereld verschillende centra waar bijvoorbeeld christenen en moslims bij elkaar komen om elkaars geschriften en tradities te bestuderen en van elkaar te leren. In het licht van de moderne seculiere samenleving bijvoorbeeld!
Globalisering van gemeenschap
We leven meer dan ooit in een multireligieuze samenleving, in de wereld, in Europa, in Nederland. We leven ook in een wereld vol spanningen, maar het is ook een boeiende tijd. Waren het in de geschiedenis vooral de verschillen die de boventoon voerden, sinds 11 september 2001 is duidelijk geworden dat we vooral samen zullen moeten zoeken naar overeenkomsten tussen de diverse religies. De godsdiensten hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid waar het de ongelijkheid, de uitsluiting, het onrecht en de onderontwikkeling betreft. Grote creativiteit is vereist om de gigantische problemen waarmee de mensheid (rijk tegenover arm) en wij als gelovigen (het wereldwijde fundamentalisme) worden geconfronteerd het hoofd te bieden.
Het doel van dialoog is niet alleen om tot een beter begrip van elkaar te komen. In feite gaat het erom samen met anderen te werken aan een wereld die beter beantwoordt aan Gods bedoelingen. Een wezenlijk kenmerk van hedendaagse missie is dan ook dialoog en het vestigen van bondgenootschappen. Open staan voor elkaar en van elkaar willen leren - de ingrediënten van dialoog - zijn noodzakelijk voor de realisering van Gods koninkrijk in onze wereld.
|
De bergrede van de dialoog
Als je aan interreligieuze dialoog begint, bepaal dan niet van tevoren wat je wel of niet mag geloven! Als je van je geloof getuigt, verdedig dan niet jezelf of je eigen belangen! Wees als de vogels in de lucht, ze zingen en vliegen, maar ze verdedigen hun zang noch hun schoonheid. Als je in dialoog gaat, zie je partner dan als een onthullende ervaring evenals de lelies in het veld. Als je een interreligieuze dialoog begint, neem dan eerst de balk uit je eigen oog voordat je de splinter verwijdert uit het oog van je buur. Gezegend zijn wie zonder arrogantie dialogeren met elkaar. Gezegend zijn wie op anderen vertrouwen omdat ze op mij vertrouwen. Gezegend ben jij die niet wordt begrepen door je eigen gemeenschap of door anderen omdat je de waarheid trouw blijft. Gezegend ben jij als je trouw blijft aan je eigen overtuiging zonder die als absoluut te presenteren. Wee de theologen en academici die de mening van anderen afwijzen omdat ze maar lastig zijn of niet geleerd genoeg. Wee degenen die in God geloven maar het roepen van de kleinen niet horen. Wee de religieuze autoriteiten die verandering en bekering onmogelijk maken. Wee de gelovigen die de godsdienst monopoliseren en de Geest onderdrukken. Want Zij waait waarheen Zij wil en zoals Zij verkiest. Raimon Pannikar, Spanje uit: Geef ons Heden ons dagelijks brood. |