De Sahara is een onveilig gebied. Dat ondervinden westerse toeristen nog steeds aan den lijve. Ze kunnen er gemakkelijk hun hachje bij inschieten. Zoals Charles de Foucauld (1858 - 1916). Deze grote gelovige - vraag blijft of je hem wel missionaris mag noemen - kwam op 1 december 1916 als bij toeval om het leven in Tamanrasset, in het uiterste zuidoosten van Algerije, toen een Franse kolonie.
Hij was er na veel omzwervingen terechtgekomen, ook als bij toeval. Want hij had zijn zinnen gezet op Marokko. Daar had hij als 26-jarige onder de meest zware omstandigheden een ontdekkingsreis gemaakt, in een land én naar zichzelf. De Foucauld was immers, zoals veel bezielde mensen, vooral ook worstelaar-met-zichzelf. De geboren Elzasser wordt al jong wees. Zijn moeder sterft in het kraambed, als hij vijf is. Zijn vader heeft het gezin al enkele maanden voor dit drama verlaten. Erger nog, hij gaat zelf vlak na het overlijden van zijn vrouw dood. Gelukkig voor Charles en zijn zus Marie adopteert hun grootvader ze. Maar de oude man kan ze geen echt thuis bieden. Houvast en warmte krijgen ze daarentegen wel van nicht Marie, dochter van een zus van zijn vader. Zij zal in het leven van het ongeleide projectiel Charles altijd steun en toeverlaat blijken. Hij noemt haar zelfs 'moeder' in een van zijn vele brieven aan haar.
Charles is intussen geen heilig boontje. Hij kiest een militaire loopbaan en erft als 20-jarige, na de dood van zijn grootvader, een immens fortuin: 840.000 goudfrank. Die jaagt hij er met zijn militaire drinkebroers doorheen. Maar hij wordt er niet gelukkiger van. Toch zal het leger hem uiteindelijk brengen waar hij God, zichzelf en vooral ook zijn medemensen leert kennen: in de Sahara, in Tamanrasset, bij de Toearegs.
We tellen dan het jaar 1906. Maar voor het zover is, heeft hij al meer meegemaakt dan een ander in een heel leven. Eerst bekeert de van zijn geloof afgevallen Charles zich weer tot het katholicisme. Vooral onder invloed van zijn 'nicht-moeder' Marie, die hem voorleeft wat geloven kan zijn. Hij is dan 28 jaar en heeft bij wijze van spreken alles gedaan wat God verboden heeft.
In feite begint op dat moment zijn ware zoektocht: die naar zijn bestemming binnen het geloof. Hij gaat op pelgrimstocht naar het Heilig Land, leeft er in Nazaret het leven van eenvoud en dienstbaarheid, waarvan hij denkt dat Jezus dat zo heeft bedoeld en stelt zelfs een regel op voor een nieuwe orde. Maar hij merkt ook dat dit niet zijn weg is. Charles gaat terug naar Frankrijk, studeert theologie, reist weer naar Nazaret om er als knecht te leven bij de clarissen en keert toch weer naar Frankrijk terug. Hij lijkt wel een jojo, kan nergens zijn draai vinden. Maar zijn studie wordt uiteindelijk bekroond met de priesterwijding, in 1901.
Hij reist in hetzelfde jaar naar Frans Noord-Afrika, waar hij uiteindelijk, jaren later, terechtkomt in Tarnanrasset, midden tussen de Toearegs. Dat blijkt zijn bestemming, daar komt het doel van zijn leven naar voren: geen actieve missionering van niet-gelovigen, maar wel het christendom voorleven en zo proberen andersdenkenden nieuwsgierig te maken naar het christelijk geloof. Daar heeft hij alles voor over. Hij leeft helemaal op zichzelf, zonder broeders.
Hij leert er dag en nacht taal, cultuur en gebruiken van de Toearegs. Hij stelt hiertoe zelfs woordenboeken samen, een enorme klus waar hij tot het einde van zijn leven mee is bezig geweest. Want in Charles schuilt ook een wetenschapper. Maar ondanks alle inzet slaagt hij er toch niet in om de Toearegs te bekeren. In een van de vele stammenoorlogen en disputen wordt hij zelfs gedood. Niet met opzet. Het is een noodlottig ongeval. En de Toearegs bekeren zich...tot de islam. Desalniettemin is en blijft Charles de Foucauld een monument. Hij heeft zich helemaal gegeven en ingezet voor het ideaal dat met hem is meegegroeid: missionering door zélf tot in zijn uiterste consequenties voor te leven wat het betekent om christen te zijn.
In het najaar van 2005 werd Charles de Foucauld zalig verklaard.
Zie ook: www.charlesdefoucauld.com/nl.
Onlangs verscheen bij het CMBR een publicatie over de betekenis van Charles de Foucauld voor mensen en missionarissen van nu. Het is het derde in de reeks 'Op zoek naar sporen van God'.
p.l.
p.l.