In 2008 wordt niet alleen herdacht dat de apostel Paulus 2000 jaar geleden werd geboren, maar in onze streken ook het feit, dat 1350 jaar gelden - in 658 - Willibrord werd geboren. Monnik, missionaris, bisschop, heilige en patroon van Nederland. Hij stierf in 739.
De wieg van Willibrord stond in het Engelse Northumbrië. Als zevenjarig werd hij door zijn vader toevertrouwd aan het benedictijner klooster Ripon bij York. Niet ongebruikelijk in die tijd voor kinderen uit gegoede families. Wilfrid was er abt en bisschop. Hij was ook de leidsman van de jonge Willibrord. En verantwoordelijk voor zijn opvoeding en opleiding als monnik. Toen Wilfrid vanwege een conflict met de lokale heerser verhuizen moest naar de abdij van Rathmelgisi in Ierland, ging Willibrord met hem mee. Met elf gezellen reisde hij vanuit dat klooster als missionaris naar de lage landen, waar de nog steeds niet bekeerde Friezen en Saksen woonden. Dat was in 690.
De Friezen hadden maar weinig op met het christendom. Bisschop Wilfrid en monniken van het klooster hadden al pogingen ondernomen hen te bekeren. Maar ze vonden in ieder geval 'geen enkele vrucht voor hun moeizame arbeid onder de barbaarse toehoorders.' Zo schreef Beda, een van de biografen van Willibrord. Collega en opvolger Bonifatius die in 716 aan zijn missiewerk onder de Friezen begint, ondervindt het Friese verzet aan den lijve. Tegenwoordig menen de historici dat de Friezen waarschijnlijk vooral niets moesten hebben van de Franken, ten zuiden van hen. In 689 had hun hofmeier Pippijn immers de zuidelijkste gebieden van de Friezen, met Utrecht, op hen veroverd. En juist op hen vertouwden de Engelse monniken. Ook toen al gingen kerk en politiek hand in hand bij het pacificeren' van nieuwe gebieden!
Als pelgrim van en voor Christus werkte Wilibrord aan de verkondiging van het evangelie. Als missionaris van de paus en in samenwerking met de Karolingische hofmeier Pippijn bouwde hij aan nieuwe structuren voor zijn kerk (en de staat). Dat deed hij als Angelsaksische monnik door de bouw van kerken en kloosters. Schenkingen maakten die aanpak mogelijk. Zo kreeg hij van Pippijns schoonmoeder het Luxemburgse Echternach ten geschenke en van de hofmeier zelf Susteren in Limburg.
Willibrord en zijn missionarissen kunnen met recht en rede de grondleggers van het moderne West Europa worden genoemd. Vanuit de kloosters die hij stichtte wordt niet alleen het geloof in Europa verspreid, maar ook onderwijs, ziekenzorg, taal en muziek, wetenschap en techniek. En meer dan dat!
Zoals veel monniken in die tijd voelde Willibrord zich eerder pelgrim dan missionaris. Een zwerver voor God noemde hij zichzelf, en zijn missie beschouwde hij als een pelgrimstocht, ook naar God; 'Peregrinatio ad Deum'. Jezus had zijn trouwste volgelingen als schapen tussen de wolven gestuurd. Daarom verlieten de Ierse en Angelsaksische monniken en pelgrims hun huiselijke en cultureel hoogstaande kloosters voor het vreemdelingschap. Ze gingen op zoek naar gebieden waar nog wolven huisden, letterlijk maar vooral figuurlijk. Streken waar de mensen nog niets of weinig van het christelijk geloof afwisten.
En zo kwam Willibrord met zijn elf gezellen in de landen aan de overkant van de zee terecht. Heel West Europa trok hij door, mogelijk te paard, zoals hij in Utrecht staat gebeeldhouwd. Hij verbleef er tussen boeren en horigen. Hij liet niet alleen hun heilige bomen omhakken, maar wist voor hen ook - zijn specialisme als heilige - talrijke zoetwaterbronnen te vinden. Hij verkeerde aan het Frankische hof om er te overleggen of misschien ook wel als kerkleider de rechten van het geloof te doen gelden.
Hij bezocht ook enkele keren Rome. Want als monnik van het klooster Ripon en als missionaris/pelgrim wist Willibrord dat hij ook handelde namens de paus als bisschop van de moederkerk in Rome. Op zijn bevel was ook de missionering onder de Angelsaksen enkele eeuwen eerder begonnen. Op 20 november van het jaar 695, zijn tweede Romereis, werd hij door paus Sergius I tot aartsbisschop onder de Friezen gewijd. Net als de Frankische politiek streefde ook de paus in Rome naar eenheid van en in Europa. Willibrord was daarbij ook een van diens pionnen. Van de paus kreeg hij de naam Clemens, ook een paus. Tussen de bisschop van Rome en die van Utrecht was sprake van een hechte band. Schrijven zijn biografen. Als bisschop wijdde hij zijn kerk in Utrecht toe aan de Allerheiligste Verlosser, ook de patroon van de pauselijke bisschopskerk in Rome. Tot op vandaag is Utrecht de plaats waar de aartsbisschop van Nederland zetelt en het centrum van de (katholieke) kerk van Nederland. Willibrord is ook de patroon van de stad.
Aan het eind van zijn leven en na vele missiereizen trekt Willibrord zich terug in de abdij in Echternach die hij zelf in 698 heeft opgericht. Die abdij was zijn tweede huis geworden, waar hij vaak in de rust van een ook al min of meer gekerstende omgeving zijn missionaire projecten in de lage landen voorbereidde. Hij sterft er op 7 november 739, 81 jaar oud.
Al snel bezoeken veel pelgrims zijn graf en wordt hij als heilige vereerd. Tot op vandaag wordt er ter ere van Willibrord op de dinsdag na Pinksteren de Springprocessie gehouden, een unieke uitdrukking van de christelijke blijdschap en van bidden met het hele lichaam.
Als Europa meer is dan een vrijhandelszone en tegelijk de vrede, de solidariteit, de tolerantie en de mensenrechten verdedigt, dan is dat omdat het die waarden aan het christendom dankt'. Zei de Luxemburgse premier kort geleden tijdens een internationaal symposium. Dat ging over de betekenis van Willibrord. j.b.